اختلال پرخوری عصبی یا بولیمیا (Bulimia Nervosa) یک اختلال خوردن است که با دوره‌های پرخوری غیرقابل کنترل همراه است. در این اختلال، فرد در هنگام حملات پرخوری احساس از دست دادن کنترل بر خوردن خود دارد و پس از آن برای جلوگیری از افزایش وزن یا جبران غذاهای خورده‌شده، اقداماتی مانند استفراغ عمدی، استفاده از ملین‌ها، ورزش بیش از حد یا روزه گرفتن انجام می‌دهد. این اختلال می‌تواند تأثیرات جدی بر سلامت جسمی و روانی فرد بگذارد و معمولاً نیاز به درمان‌های تخصصی دارد.

ویژگی‌های اصلی اختلال پرخوری عصبی:

1. دوره‌های پرخوری: فرد مبتلا به بولیمیا در یک دوره زمانی کوتاه مقدار زیادی غذا می‌خورد، به‌طور غیرقابل‌کنترلی، حتی زمانی که احساس گرسنگی نمی‌کند. در این دوران، فرد به‌طور شدید احساس از دست دادن کنترل بر خوردن خود دارد.

2. رفتارهای جبرانی: پس از دوره‌های پرخوری، فرد برای جلوگیری از افزایش وزن و جبران غذاهای خورده‌شده اقدام به رفتارهای جبرانی می‌کند. این رفتارها شامل:

   • استفراغ عمدی: فرد ممکن است پس از خوردن غذا به طور عمدی خود را وادار به استفراغ کند.
   • استفاده از ملین‌ها یا داروهای ادرارآور: برخی افراد برای دفع سریع غذاها از ملین‌ها یا داروهای ادرارآور استفاده می‌کنند.
   • ورزش بیش از حد: برخی افراد برای کاهش کالری مصرفی، به شدت ورزش می‌کنند.
   • روزه گرفتن: پرهیز از غذا خوردن برای جبران پرخوری‌های گذشته.

3. احساس گناه و شرم: فرد مبتلا به اختلال پرخوری عصبی پس از هر دوره پرخوری و رفتارهای جبرانی، احساس گناه، شرم و اضطراب دارد. این احساسات می‌توانند به شدت بر سلامت روان فرد تأثیر بگذارند.

4. تمرکز بر وزن و شکل بدن: فرد ممکن است درگیر نگرانی شدید درباره وزن و ظاهر خود باشد. این نگرانی می‌تواند به اضطراب و افسردگی منجر شود و فرد را در تلاش برای کنترل شدید وزن خود قرار دهد.

علل اختلال پرخوری عصبی:

اختلال پرخوری عصبی معمولاً نتیجه ترکیبی از عوامل ژنتیکی، روان‌شناختی، اجتماعی و فرهنگی است.

1. عوامل ژنتیکی: تحقیقات نشان داده‌اند که اختلالات خوردن می‌توانند به‌طور ژنتیکی به ارث برسند. افرادی که در خانواده‌شان سابقه اختلالات خوردن یا اختلالات روانی دارند، احتمال بیشتری برای ابتلا به بولیمیا دارند.

2. عوامل روان‌شناختی:

   • اعتماد به نفس پایین: بسیاری از افرادی که مبتلا به اختلال پرخوری عصبی هستند، احساسات منفی و ضعف اعتماد به نفس دارند. آنها ممکن است خود را بر اساس ظاهر فیزیکی‌شان ارزیابی کنند و به همین دلیل به طور مداوم در تلاش برای کنترل وزن و شکل بدن خود باشند.
   • اضطراب و افسردگی: اختلالات روانی مانند اضطراب و افسردگی می‌توانند زمینه‌ساز ابتلا به بولیمیا باشند. افراد مبتلا به این اختلالات ممکن است برای کنترل احساسات خود از خوردن بیش از حد غذا استفاده کنند.
   • افکار و رفتارهای وسواسی: برخی افراد مبتلا به اختلالات خوردن ویژگی‌های وسواسی دارند، به این معنا که ممکن است به رفتارهای کنترل‌شده و تکراری در زمینه غذا خوردن و وزن اهمیت زیادی بدهند.

3. عوامل اجتماعی و فرهنگی:

   • فشار اجتماعی برای داشتن بدن ایده‌آل: در جوامع امروزی، فشار برای داشتن بدن لاغر و متناسب می‌تواند نقش مهمی در بروز اختلالات خوردن ایفا کند. رسانه‌ها، تبلیغات و تصاویر منتشرشده از بدن‌های “ایده‌آل” می‌توانند به فرد فشار بیاورند تا وزن خود را کاهش دهد و بر روی بدنش تمرکز کند.
   • حمایت اجتماعی ضعیف: افراد مبتلا به اختلال پرخوری عصبی ممکن است از حمایت اجتماعی کمتری برخوردار باشند یا در شرایطی زندگی کنند که فشارهای اجتماعی و خانوادگی زیاد است.

4. عوامل زیستی و شیمیایی: برخی از تحقیقات نشان می‌دهند که اختلالات در مواد شیمیایی مغز مانند سروتونین (یک ماده شیمیایی مرتبط با احساسات و رفتار) می‌تواند نقش داشته باشد. عدم تعادل در این مواد شیمیایی ممکن است باعث بروز اختلالات در کنترل خوردن و خلق‌وخو شود.

علائم و نشانه‌ها:

1. دوره‌های پرخوری غیرقابل کنترل: فرد مقدار زیادی غذا می‌خورد، بدون اینکه قادر باشد بر خود کنترل داشته باشد.

2. استفاده از رفتارهای جبرانی: برای جلوگیری از افزایش وزن، فرد ممکن است اقدام به استفراغ عمدی، استفاده از ملین‌ها، ورزش افراطی یا روزه گرفتن کند.

3. احساس گناه و شرم: پس از پرخوری، فرد احساس شرم و گناه می‌کند و ممکن است از رفتارهای جبرانی برای کاهش این احساسات استفاده کند.

4. نگرانی شدید از وزن و شکل بدن: فرد به شدت نگران وزن خود است و ممکن است احساس کند که ارزش او تنها به شکل و وزن بدنش بستگی دارد.

5. خودکشی و رفتارهای خودآسیب‌رسان: در موارد شدید، افراد مبتلا به اختلال پرخوری عصبی ممکن است افکار خودکشی یا رفتارهای خودآسیب‌رسان داشته باشند.

سن شروع اختلال پرخوری عصبی:

این اختلال معمولاً در اواخر نوجوانی یا اوایل بزرگسالی شروع می‌شود. بیشترین سن آغاز این اختلال معمولاً بین 18 تا 24 سالگی است، اگرچه در برخی موارد ممکن است در نوجوانی یا حتی در سنین بالاتر نیز شروع شود. این اختلال بیشتر در زنان دیده می‌شود، اما مردان نیز می‌توانند به آن مبتلا شوند.

درمان اختلال پرخوری عصبی:

درمان اختلال پرخوری عصبی معمولاً نیاز به رویکردهای چندجانبه دارد و به طور کلی شامل روان‌درمانی، دارودرمانی و تغذیه درمانی است.

1. روان‌درمانی:

   • درمان شناختی-رفتاری (CBT): درمان شناختی-رفتاری یکی از موثرترین روش‌ها برای درمان اختلال پرخوری عصبی است. این درمان به افراد کمک می‌کند تا الگوهای فکری و رفتاری منفی خود را شناسایی کرده و تغییر دهند. هدف اصلی این درمان، کاهش رفتارهای جبرانی و بهبود کنترل بر خوردن است.
   • درمان خانواده‌محور: در این نوع درمان، خانواده‌ها به‌طور فعال در درمان فرد مبتلا مشارکت می‌کنند. این روش به‌ویژه برای نوجوانان و جوانان موثر است.

2. دارو درمانی: در برخی موارد، داروهایی مانند مضاد افسردگی‌ها (مثلاً فلوکستین) می‌توانند به کاهش اضطراب، افسردگی و وسواس‌های مرتبط با پرخوری و رفتارهای جبرانی کمک کنند. داروها معمولاً به عنوان مکمل درمان روان‌شناختی استفاده می‌شوند.

3. تغذیه درمانی: یک متخصص تغذیه می‌تواند به فرد کمک کند تا عادات غذایی سالم را بیاموزد و به تدریج به وزن سالم برسد. این درمان می‌تواند به تثبیت رژیم غذایی فرد کمک کند و از رفتارهای پرخوری جلوگیری کند.

4. پشتیبانی گروهی و درمان‌های حمایتی: گروه‌های درمانی یا پشتیبانی می‌توانند به فرد کمک کنند تا از تجربیات دیگران بهره‌برداری کند و احساس تنهایی و انزوا را کاهش دهد.

نتیجه‌گیری:

اختلال پرخوری عصبی یک اختلال پیچیده است که به شدت بر سلامت جسمی و روانی فرد تأثیر می‌گذارد. درمان این اختلال نیازمند رویکردهای جامع است که شامل درمان‌های روان‌شناختی، دارو درمانی و تغذیه درمانی می‌شود. افراد مبتلا به این اختلال باید از حمایت‌های حرفه‌ای برخوردار شوند تا بتوانند با موفقیت بهبود یابند.