طرحواره اطاعت (Subjugation Schema) به حالتی اشاره دارد که در آن فرد احساس می‌کند باید نیازها و خواسته‌های خود را به خاطر دیگران سرکوب کند و به نوعی تحت تأثیر یا کنترل دیگران قرار دارد. این طرحواره معمولاً با ترس از طرد شدن، قضاوت و عدم پذیرش همراه است و می‌تواند به نارضایتی و مشکلاتی در روابط منجر شود.

ویژگی‌های طرحواره اطاعت

1. سرکوب نیازها:
   افراد دچار این طرحواره ممکن است احساس کنند که باید نیازها و خواسته‌های خود را نادیده بگیرند و به خواسته‌های دیگران پاسخ دهند.

2. ترس از طرد:
   ترس از اینکه اگر نیازها یا خواسته‌های خود را ابراز کنند، دیگران آن‌ها را ترک کرده یا قضاوت کنند.

3. احساس ضعف:
   احساس ناتوانی در ابراز خود و عدم توانایی در مقابله با دیگران به دلیل ترس از پیامدهای منفی.

4. احساس بی‌ارزشی:
   احساس بی‌ارزشی و عدم توانایی در درک ارزش خود به عنوان فردی با نیازها و خواسته‌های خاص.

5. تأکید بر رضایت دیگران:
   تمایل به جلب رضایت دیگران و نادیده گرفتن نیازهای خود برای حفظ روابط.

علل طرحواره اطاعت

1. تجربیات دوران کودکی:
   کودکانی که در خانواده‌هایی بزرگ شده‌اند که در آن‌ها سرکوب نیازها و خواسته‌ها رایج بوده، بیشتر در معرض این طرحواره قرار می‌گیرند.

2. مدل‌های رفتاری:
   مشاهده رفتارهای اطاعت‌آمیز در والدین یا دیگر افراد نزدیک که به الگوهای سرکوب کننده وابسته هستند.

3. عوامل فرهنگی:
   برخی فرهنگ‌ها که بر روی اطاعت و پذیرش انتظارات دیگران تأکید دارند، می‌توانند به تقویت این احساس کمک کنند.

4. تجارب منفی در روابط:
   تجارب آسیب‌زا در روابط می‌تواند منجر به احساس ناتوانی در ابراز خود و نیاز به اطاعت از دیگران شود.

نشانه‌های طرحواره اطاعت

• احساس اضطراب:
  احساس اضطراب مداوم در موقعیت‌های اجتماعی و ترس از ابراز خود.

• اجتناب از مخالفت:
  تمایل به اجتناب از مخالفت و پذیرش نظر دیگران به خاطر ترس از درگیری.

• احساس گناه:
  احساس گناه و شرم به خاطر ابراز نیازها و خواسته‌های خود.

• مشکلات در روابط:
  مشکلات در ایجاد و حفظ روابط عاطفی و اجتماعی به خاطر ناتوانی در ابراز خود.

راهکارهای مقابله با طرحواره اطاعت

1. شناسایی الگوهای فکری:
   شناسایی و آگاهی از افکار و احساسات مرتبط با اطاعت و تلاش برای تغییر آن‌ها.

2. ابراز نیازها:
   یادگیری و تمرین ابراز نیازها و خواسته‌های خود به شکلی مؤثر و مثبت.

3. تقویت اعتماد به نفس:
   کار بر روی تقویت اعتماد به نفس و یادگیری اینکه شما به عنوان یک فرد حق دارید خواسته‌ها و نیازهای خود را ابراز کنید.

4. مراجعه به مشاور:
   مراجعه به روانشناس یا مشاور برای شناسایی الگوهای منفی و راه‌های مؤثر برای تغییر آن‌ها.

5. تمرین خودمراقبتی:
   تمرین تکنیک‌های خودمراقبتی و ایجاد زمان برای رسیدگی به نیازهای خود.

نتیجه‌گیری

طرحواره اطاعت می‌تواند تأثیرات منفی عمیقی بر کیفیت زندگی فرد و روابط او بگذارد. با شناسایی و کار بر روی این طرحواره، افراد می‌توانند به تدریج به سمت یک زندگی متعادل‌تر و روابط سالم‌تر حرکت کنند. یادگیری نحوه ابراز نیازها و تمرکز بر جنبه‌های مثبت زندگی می‌تواند به افزایش سلامت روان و رضایت از زندگی کمک کند.