درک و مفهوم مادری در فرهنگهای مختلف، بسیار متفاوت است و بسته به باورها، ارزش‌ها، و نیازهای جوامع متنوع، شکل‌های گوناگونی به خود می‌گیرد. با وجود ویژگی‌های مشترک مانند مراقبت، عشق و حمایت که در بسیاری از فرهنگ‌ها به مادران نسبت داده می‌شود، نقش مادر و انتظارات از او در برخی جوامع تفاوت‌های قابل توجهی دارند. در ادامه، نگاهی به نقش و مفهوم مادری در برخی فرهنگ‌ها می‌اندازیم:
۱. مادری در فرهنگ غربی
در جوامع غربی، به ویژه در دهه‌های اخیر، مفهوم مادری به سمت حمایت از استقلال فردی و انتخاب آزادانه در زمینه‌های تربیت فرزندان و حتی شیوه‌های مادری کردن گرایش یافته است. مادران در جوامع غربی معمولاً با مشارکت بیشتر پدران در تربیت فرزند مواجه هستند، و نقش مادری به عنوان بخشی از هویت فردی زن و نه تنها مسئولیت اجتماعی تعریف می‌شود. همچنین، مادران در این فرهنگ‌ها به تشویق خود برای بازگشت به کار و حفظ هویت شخصی پس از تولد فرزند نیز توجه دارند. در جوامع غربی، مادران به حمایت‌های گسترده‌ای در حوزه مشاوره و خدمات بهداشت روانی برای تربیت فرزندان نیز دسترسی دارند.
۲. مادری در فرهنگهای آسیایی
در بسیاری از فرهنگهای آسیایی، مانند چین، ژاپن و هند، مفهوم مادری با ارزش‌هایی چون فداکاری، احترام به خانواده و نقش‌های سنتی گره خورده است. در این فرهنگ‌ها، مادران به عنوان نگهبانان اخلاقی و فرهنگی خانواده شناخته می‌شوند و به کودکان خود از سنین پایین نظم و انضباط می‌آموزند. در فرهنگ ژاپنی، مادران حتی بعد از تولد فرزند ممکن است کار خود را کنار بگذارند تا به تربیت کودک بپردازند و از نقش‌های اجتماعی خود به نفع خانواده و فرزندان بکاهند. این فرهنگ‌ها تأکید زیادی بر پیوندهای خانوادگی و اجتماعی دارند، به طوری که تربیت فرزند به عنوان مسئولیتی مشترک در خانواده‌های گسترده تلقی می‌شود.
۳. مادری در خاورمیانه و جهان اسلام
در فرهنگهای خاورمیانه و جهان اسلام، مفهوم مادری اغلب به شدت با مفاهیم دینی و سنتی آمیخته شده است. مادر در این فرهنگ‌ها اغلب به عنوان ستون اصلی خانواده شناخته می‌شود و نقش مهمی در تربیت فرزندان بر اساس ارزش‌های مذهبی و اخلاقی دارد. در جوامع اسلامی، احترام به مادران بسیار ارزشمند است، و مادران به عنوان نقش‌آفرینان اصلی در تربیت فرزندان مسئولیت سنگینی دارند. معمولاً در این جوامع، مادران از حمایت خانواده‌های گسترده و اقوام بهره‌مند هستند که این امر می‌تواند فشارهای مربوط به مادری را کمتر کند و امکان تربیت جمعی را فراهم سازد.
۴. مادری در فرهنگ آفریقایی
در بسیاری از فرهنگهای آفریقایی، مادری به شدت با مفهوم تربیت مشترک و تربیت جامعه‌محور پیوند خورده است. در این جوامع، پرورش کودکان مسئولیت همه اعضای جامعه و خانواده بزرگ محسوب می‌شود و مادران از حمایت اقوام و دوستان بهره‌مند هستند. این سبک از مادری، فشار کمتری بر دوش مادران قرار می‌دهد، زیرا تربیت و مراقبت از کودک به طور مشترک بین افراد مختلف خانواده تقسیم می‌شود. در برخی از فرهنگهای آفریقایی، مادران نقش‌های مهمی در انتقال سنت‌ها و آموزش ارزش‌های اخلاقی و فرهنگی به کودکان دارند.
۵. مادری در فرهنگ بومیان آمریکای شمالی
در فرهنگ بومیان آمریکای شمالی، مادری مفهومی روحانی و مقدس دارد. مادران در این فرهنگ‌ها نه تنها مسئولیت تربیت فرزندان را برعهده دارند، بلکه آن‌ها را با طبیعت، زمین و جهان معنوی آشنا می‌کنند. ارزش‌هایی مانند احترام به طبیعت، پیوند با زمین، و زندگی در هماهنگی با محیط اطراف از سنین کودکی به فرزندان آموخته می‌شود. در بسیاری از این جوامع، نقش مادری و پدری به صورت یکسان تقسیم می‌شود و مادران به عنوان مشاوران روحانی کودکان نیز شناخته می‌شوند.
۶. مادری در فرهنگهای اسکاندیناوی
در کشورهای اسکاندیناوی مانند سوئد و نروژ، مادری با حقوق برابر و حمایت اجتماعی قوی همراه است. در این فرهنگ‌ها، مادران و پدران هر دو در مراقبت و تربیت فرزندان به یک اندازه سهیم هستند. قوانین پیشرفته این کشورها مرخصی زایمان و حمایت‌های مالی مناسبی به والدین اختصاص می‌دهد، و مشارکت در تربیت فرزند به عنوان مسئولیتی مشترک در نظر گرفته می‌شود. در این جوامع، زنان پس از مادر شدن اغلب به راحتی می‌توانند به زندگی حرفه‌ای خود بازگردند، و حمایت‌های اجتماعی گسترده‌ای برای تسهیل این امر وجود دارد.
۷. مادری در فرهنگ لاتین و جنوب اروپا
در کشورهای لاتین مانند ایتالیا و اسپانیا، مادران نقش مرکزی و تأثیرگذاری در خانواده دارند و به عنوان پایه‌گذار ارزش‌ها و مسئولیت‌های خانوادگی شناخته می‌شوند. در این فرهنگ‌ها، مادران به شدت به فرزندان خود وابسته هستند و همواره حمایت و حضور خود را برای آن‌ها حفظ می‌کنند. خانواده در این فرهنگ‌ها اهمیت بالایی دارد و مادری با مهربانی، فداکاری و حمایت مداوم شناخته می‌شود. این مادران معمولاً رابطه نزدیکی با فرزندانشان دارند و به آن‌ها ارزش‌های خانوادگی و فرهنگی را به صورت عمیق آموزش می‌دهند.
۸. مادری در فرهنگهای مدرن شهری
در فرهنگهای مدرن و شهری که با صنعتی شدن و تغییرات اجتماعی روبرو هستند، نقش مادری به شدت در حال تغییر است. بسیاری از زنان در این جوامع برای داشتن شغلی مستقل و ادامه تحصیلات تشویق می‌شوند و سعی می‌کنند بین نقش مادری و حرفه‌ای خود تعادل برقرار کنند. مفهوم مادری در این فرهنگ‌ها به سمت نقشی چندوجهی و پویا تغییر کرده است که در آن مادران به عنوان الگوهای شخصیتی و حرفه‌ای برای فرزندان شناخته می‌شوند و تلاش می‌کنند فرزندانشان را برای زندگی در دنیای پیچیده و متنوع آماده کنند.
جمع‌بندی
مفهوم مادری در فرهنگهای مختلف جهان تنوع زیادی دارد و هر فرهنگ از منظر خاص خود به این نقش نگاه می‌کند. از مراقبت‌های جامعه‌محور و تربیت مشترک گرفته تا حمایت اجتماعی گسترده و حضور معنوی، مادران در هر جامعه بر اساس ارزش‌ها و نیازهای همان جامعه عمل می‌کنند. این تفاوت‌ها نشان‌دهنده آن است که مادری نقشی ثابت نیست، بلکه همواره تحت تأثیر عوامل اجتماعی، اقتصادی، و فرهنگی قرار دارد.