- دیدگاه: 0
- طرحواره ها
تله استحقاق (Entitlement Schema) به حالتی اشاره دارد که در آن فرد احساس میکند که حق و استحقاق ویژهای برای دریافت توجه، احترام یا مزایای خاص دارد، بدون اینکه تلاش و زحمت کافی برای کسب آنها انجام دهد. این تله میتواند منجر به رفتارهای خودخواهانه و نارضایتی در روابط شخصی و اجتماعی شود.
ویژگیهای تله استحقاق
احساس حقطلبی:
- افراد با تله استحقاق ممکن است انتظار داشته باشند که به دلیل ویژگیهای خاص خود (مانند ثروت، ظاهر، یا موقعیت اجتماعی) به آنها توجه و احترام بیشتری شود.
عدم مسئولیتپذیری:
- این افراد ممکن است به راحتی از قبول مسئولیتهای خود اجتناب کنند و انتظار داشته باشند که دیگران به جای آنها کار کنند یا نیازهایشان را برآورده کنند.
عدم همدلی:
- افراد مبتلا به این تله ممکن است توجهی به نیازها و احساسات دیگران نداشته باشند و تنها بر روی خواستهها و منافع خود تمرکز کنند.
عدم پذیرش انتقاد:
- افرادی که دچار تله استحقاق هستند، ممکن است به شدت از انتقادات یا بازخوردهای منفی ناراحت شوند و آنها را به عنوان حملهای به شخصیت خود تلقی کنند.
احساس نارضایتی:
- حتی در مواقعی که خواستهها و نیازهای آنها برآورده میشود، ممکن است احساس نارضایتی و ناامیدی داشته باشند.
علل تله استحقاق
تجربیات دوران کودکی:
- والدین یا سرپرستانی که به طور غیرمعمول فرزندان خود را مورد توجه و ستایش قرار میدهند، میتوانند احساس حقطلبی را در آنها تقویت کنند. این میتواند شامل برآورده کردن بیقید و شرط خواستههای کودک باشد.
مدلهای رفتاری:
- مشاهده رفتارهای حقطلبانه در خانواده یا جامعه، که باعث میشود فرد فکر کند این نوع رفتار طبیعی و قابل قبول است.
تجربیات اجتماعی:
- طرد شدن یا عدم تأیید در محیطهای اجتماعی، که میتواند به ایجاد احساس نیاز به برتری و جلب توجه در فرد منجر شود.
نشانههای تله استحقاق
- انتظار برای دریافت مزایا: تمایل به انتظار برای دریافت توجه، احترام یا مزایای ویژه بدون تلاش یا زحمت.
- ناتوانی در قبول انتقادات: احساس تحریکپذیری و عدم توانایی در پذیرش انتقادات یا بازخوردهای منفی.
- عدم رضایت: حتی در مواقعی که خواستهها برآورده میشود، احساس نارضایتی و ناامیدی.
- خودمحوری: تمرکز بر خواستهها و نیازهای خود و نادیده گرفتن نیازها و احساسات دیگران.
راهکارهای مقابله با تله استحقاق
شناسایی و آگاهی:
- شناسایی احساسات و الگوهای رفتاری مرتبط با تله استحقاق و آگاهی از تأثیرات منفی آن بر روابط و زندگی.
تغییر الگوهای فکری:
- یادگیری تکنیکهای تغییر افکار حقطلبانه به افکار واقعبینانه و منطقی. به جای فکر “من باید بهترین خدمات را دریافت کنم”، میتوان گفت “هر کس باید به نوبه خود کار کند و تلاش کند”.
پذیرش مسئولیت:
- یادگیری مسئولیتپذیری و پذیرش پیامدهای رفتارهای خود. این میتواند شامل تمرین برای برآورده کردن نیازهای خود از طریق تلاش و کار سخت باشد.
تقویت همدلی:
- توجه به نیازها و احساسات دیگران و تلاش برای درک آنها. این میتواند به تقویت روابط و ارتباطات مثبت کمک کند.
توسعه مهارتهای اجتماعی:
- شرکت در فعالیتهای گروهی و یادگیری مهارتهای ارتباطی برای بهبود روابط اجتماعی و کاهش احساس انزوا.
مشاوره و درمان:
- مراجعه به روانشناس یا مشاور میتواند به فرد در شناسایی الگوهای منفی و راههای مؤثر برای تغییر آنها کمک کند.
نتیجهگیری
تله استحقاق میتواند تأثیرات منفی بر کیفیت زندگی فرد و روابط او با دیگران داشته باشد. با شناسایی و کار بر روی این تله، افراد میتوانند به تدریج به سمت یک زندگی سالمتر و رضایتبخشتر حرکت کنند و روابط مثبتتری با دیگران برقرار کنند. پذیرش مسئولیت و تقویت همدلی میتواند در این مسیر بسیار مؤثر باشد.