اختلال پوست‌کنی یا Excoriation Disorder، که با نام درماتیلومانیا نیز شناخته می‌شود، یک اختلال روانی است که در آن فرد تمایل شدیدی به کندن پوست خود دارد. این رفتار به‌شکل وسواسی و کنترل‌ناپذیر انجام می‌شود و ممکن است باعث آسیب‌های پوستی، زخم‌ها و حتی عفونت شود. این اختلال در دستهٔ اختلالات مرتبط با وسواس (OCD) طبقه‌بندی می‌شود و اغلب با احساس اضطراب، شرم یا گناه همراه است.
علائم اختلال پوست‌کنی
افراد مبتلا به اختلال پوست‌کنی ممکن است علائم زیر را تجربه کنند:
پوست‌کنی مکرر: این افراد به‌طور مداوم و غیرارادی پوست خود را می‌کنند. نواحی رایج شامل صورت، بازوها، دست‌ها و یا دیگر قسمت‌های بدن هستند. ممکن است فرد از ناخن‌ها، موچین یا ابزارهای دیگر برای این کار استفاده کند.
عدم توانایی در کنترل رفتار: علی‌رغم تلاش برای توقف یا کاهش پوست‌کنی، افراد مبتلا اغلب قادر به کنترل این رفتار نیستند و همچنان به کندن پوست ادامه می‌دهند.
احساس تسکین یا لذت لحظه‌ای پس از پوست‌کنی: این رفتار ممکن است برای فرد در لحظه احساس آرامش، تسکین یا لذت بیاورد، اما به دنبال آن احساس پشیمانی و شرم نیز به وجود می‌آید.
آسیب به پوست و زخم‌های پوستی: پوست‌کنی مکرر می‌تواند منجر به زخم‌های باز، خونریزی، عفونت و ایجاد جای زخم شود. این مسئله ممکن است باعث کاهش اعتماد به نفس و نگرانی‌های اجتماعی شود.
اجتناب از موقعیت‌های اجتماعی: به دلیل زخم‌های پوستی یا احساس شرم از این رفتار، افراد مبتلا ممکن است از رفتن به مهمانی‌ها یا تعاملات اجتماعی اجتناب کنند.
علل اختلال پوست‌کنی
اختلال پوست‌کنی می‌تواند به دلایل مختلفی بروز کند، از جمله:
عوامل ژنتیکی و زیستی: وجود سابقه خانوادگی این اختلال یا اختلالات مشابه، مانند وسواس فکری-عملی (OCD) یا اختلالات اضطرابی، می‌تواند در بروز این اختلال نقش داشته باشد.
عوامل روانی: احساس استرس، اضطراب یا افسردگی می‌تواند پوست‌کنی را به‌عنوان راهی برای کاهش اضطراب تقویت کند.
اختلالات همزمان روانی: پوست‌کنی اغلب با اختلالات دیگری مانند اختلال وسواس فکری-عملی، اختلالات اضطرابی، یا اختلال بدشکلی بدن همراه است.
عوامل محیطی و تجربیات زندگی: رویدادهای استرس‌زا، مشکلات دوران کودکی، یا تربیت سخت‌گیرانه می‌توانند زمینه‌ساز این اختلال باشند.
شیوع و سن شروع
اختلال پوست‌کنی معمولاً در سنین نوجوانی یا اوایل بزرگسالی شروع می‌شود، اما ممکن است در کودکان و افراد مسن نیز بروز کند. این اختلال در زنان بیشتر از مردان شایع است.
درمان اختلال پوست‌کنی
درمان‌های مؤثر برای اختلال پوست‌کنی شامل موارد زیر است:
درمان شناختی-رفتاری (CBT): نوع خاصی از CBT به نام آموزش معکوس‌سازی عادت (Habit Reversal Training) برای پوست‌کنی استفاده می‌شود. این روش به فرد کمک می‌کند تا به تدریج این رفتار را ترک کند و رفتارهای جایگزینی را یاد بگیرد.
درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد (ACT): این روش به فرد کمک می‌کند تا با افکار و احساسات اضطرابی خود بدون پوست‌کنی مقابله کند.
درمان‌های دارویی: در برخی موارد، داروهای ضدافسردگی یا ضداضطراب مانند مهارکننده‌های بازجذب سروتونین (SSRIs) ممکن است به کاهش علائم کمک کنند.
مداخلات جایگزین و تکنیک‌های آرامش‌بخشی: تمرینات تنفسی، مدیتیشن و تکنیک‌های ذهن‌آگاهی (Mindfulness) می‌توانند به کاهش استرس کمک کنند و فرد را از پوست‌کنی منحرف کنند.
حمایت خانواده و دوستان: آگاهی خانواده و دوستان از این اختلال و حمایت آنان در کنترل رفتارها می‌تواند به روند درمان کمک کند.
راهکارهایی برای کاهش تمایل به پوست‌کنی
شناسایی موقعیت‌ها و محرک‌ها: درک موقعیت‌ها و احساساتی که منجر به پوست‌کنی می‌شوند، می‌تواند به کاهش این رفتار کمک کند.
استفاده از ابزارهای جایگزین: برخی افراد برای کاهش تمایل به پوست‌کنی از توپ‌های ضد استرس یا اشیاء نرم برای مشغول نگه‌داشتن دستان خود استفاده می‌کنند.
تمرین تکنیک‌های آرامش‌بخش: انجام تکنیک‌هایی مانند تنفس عمیق و مدیتیشن می‌تواند به کاهش استرس کمک کند.
پوشاندن نواحی مستعد پوست‌کنی: پوشاندن نواحی‌ای که فرد عادت به کندن آن‌ها دارد، می‌تواند رفتار پوست‌کنی را کاهش دهد.
اختلال پوست‌کنی یک مشکل روانی قابل درمان است و با استفاده از ترکیبی از درمان‌های روان‌شناختی و دارویی و حمایت اجتماعی می‌توان این اختلال را کنترل کرده و کیفیت زندگی فرد را بهبود بخشید.