اختلال شخصیت اسکیزوئید (Schizoid Personality Disorder) یکی از اختلالات شخصیت است که با ویژگی‌های خاصی از انزواطلبی و عدم علاقه به روابط اجتماعی همراه است. افراد مبتلا به این اختلال تمایل دارند که از دیگران فاصله بگیرند و علاقه‌ای به ایجاد روابط نزدیک، چه اجتماعی و چه احساسی، ندارند. این اختلال معمولاً در اوایل بزرگسالی شروع می‌شود و می‌تواند تأثیرات زیادی بر روابط فردی و اجتماعی بگذارد.

ویژگی‌ها و نشانه‌های اختلال شخصیت اسکیزوئید

افراد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوئید معمولاً ویژگی‌های زیر را از خود نشان می‌دهند:

1. انزواطلبی و اجتناب از روابط اجتماعی: افراد مبتلا به این اختلال به‌شدت از روابط اجتماعی و تعاملات انسانی اجتناب می‌کنند. آن‌ها ترجیح می‌دهند تنها بمانند و از داشتن روابط دوستانه، خانوادگی یا عاطفی پرهیز می‌کنند. این افراد تمایل دارند که در دنیای درونی خود به‌سر ببرند.

2. عدم علاقه به روابط عاطفی: افراد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوئید اغلب از ابراز احساسات خود و برقراری روابط عاطفی با دیگران خودداری می‌کنند. آن‌ها ممکن است قادر به تجربه یا نشان دادن عشق، علاقه یا همدلی نباشند و علاقه‌ای به ایجاد روابط نزدیک با دیگران ندارند.

3. عدم تمایل به اشتراک‌گذاری احساسات شخصی: این افراد معمولاً از به اشتراک گذاشتن احساسات شخصی خود با دیگران خودداری می‌کنند. آن‌ها معمولاً در بیان افکار و احساسات خود به دیگران احساس راحتی نمی‌کنند و ترجیح می‌دهند در دنیای خودشان باقی بمانند.

4. عدم علاقه به فعالیت‌های گروهی: افراد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوئید تمایلی به شرکت در فعالیت‌های گروهی مانند مهمانی‌ها، جشن‌ها یا تجمعات اجتماعی ندارند. آن‌ها از جمع‌های اجتماعی احساس ناراحتی و بی‌جایی می‌کنند و بیشتر ترجیح می‌دهند تنها باشند.

5. کار کردن به‌طور مستقل: این افراد تمایل دارند که فعالیت‌های خود را به‌طور مستقل انجام دهند. آن‌ها ممکن است شغل‌هایی را انتخاب کنند که نیاز به ارتباطات اجتماعی کمی دارند و می‌توانند به‌تنهایی کار کنند.

6. بی‌تفاوتی به انتقاد یا تحسین: افراد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوئید به‌طور معمول نسبت به انتقاد یا تحسین از خود بی‌تفاوت هستند. آن‌ها به‌ندرت واکنشی به واکنش‌های مثبت یا منفی از دیگران نشان می‌دهند و بیشتر به احساسات و نیازهای خود توجه دارند.

7. ظاهر سرد و بی‌احساس: این افراد ممکن است ظاهری سرد و بی‌احساس داشته باشند، زیرا اغلب نمی‌توانند احساسات خود را ابراز کنند یا ممکن است به نظر برسد که از دیگران بی‌تفاوت هستند.

8. نشانه‌های ناتوانی در لذت بردن از فعالیت‌ها: افراد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوئید ممکن است از فعالیت‌های لذت‌بخش مانند تفریحات یا سرگرمی‌های اجتماعی لذت نبرند و بیشتر ترجیح دهند که به تنهایی در فعالیت‌های خود مشغول شوند.

سن شروع اختلال شخصیت اسکیزوئید

اختلال شخصیت اسکیزوئید معمولاً در اوایل بزرگسالی (در دهه دوم یا سوم زندگی) آغاز می‌شود. با این حال، برخی از علائم ممکن است در دوران نوجوانی به وضوح مشاهده شوند. این اختلال اغلب به‌تدریج شروع می‌شود و در کودکی ممکن است به‌صورت رفتارهایی مانند انزواطلبی و تمایل به تنهایی ظاهر شود، اما برای تشخیص دقیق این اختلال، معمولاً به نشانه‌ها و رفتارهای فرد در بزرگسالی توجه می‌شود.

علل اختلال شخصیت اسکیزوئید

علت دقیق اختلال شخصیت اسکیزوئید هنوز به‌طور کامل مشخص نیست، اما عوامل مختلفی می‌توانند در بروز این اختلال نقش داشته باشند:

1. عوامل ژنتیکی: تحقیقات نشان می‌دهند که اختلالات شخصیتی می‌توانند تا حدی به ارث برسند. اگر فردی در خانواده‌اش سابقه اختلالات شخصیتی یا سایر اختلالات روانی داشته باشد، احتمال ابتلا به اختلال شخصیت اسکیزوئید در او بیشتر است.

2. عوامل محیطی و تربیتی:

   • تجربیات منفی دوران کودکی: افرادی که در کودکی تجربیات منفی مانند بی‌توجهی، نادیده گرفتن یا دوری از روابط عاطفی را تجربه کرده‌اند، ممکن است در بزرگسالی تمایل به انزوا و اجتناب از روابط اجتماعی پیدا کنند.
   • محیط‌های خانوادگی سرد و بی‌احساس: کودکانی که در خانواده‌هایی با روابط سرد و بی‌احساس بزرگ می‌شوند، ممکن است به این اختلال مبتلا شوند. این افراد ممکن است از دوران کودکی یاد بگیرند که وابستگی و روابط عاطفی خطرناک یا بی‌فایده هستند.

3. عوامل بیولوژیکی: شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهند برخی از اختلالات شیمیایی در مغز (مانند تغییرات در سطح نوروترانسمیترها) ممکن است در بروز اختلال شخصیت اسکیزوئید مؤثر باشند. این تغییرات ممکن است به‌ویژه بر رفتارهای اجتماعی فرد و نحوه تعامل او با دیگران تأثیر بگذارند.

4. عوامل روان‌شناختی: افراد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوئید ممکن است دارای ویژگی‌های روان‌شناختی خاصی باشند که آن‌ها را به انزوا و دوری از روابط اجتماعی سوق دهد. این ویژگی‌ها می‌توانند شامل تمایل به گریز از استرس‌های اجتماعی یا ترس از آسیب‌پذیری در روابط عاطفی باشند.

درمان اختلال شخصیت اسکیزوئید

درمان اختلال شخصیت اسکیزوئید به دلیل تمایل این افراد به اجتناب از روابط و تعاملات اجتماعی می‌تواند دشوار باشد. با این حال، درمان‌های مختلفی می‌توانند به افراد کمک کنند تا با این اختلال مقابله کنند و کیفیت زندگی خود را بهبود بخشند:

1. روان‌درمانی (Psychotherapy):

   • درمان شناختی-رفتاری (CBT): این درمان می‌تواند به فرد کمک کند تا افکار و رفتارهای منفی خود را شناسایی و تغییر دهد. این درمان می‌تواند به آن‌ها کمک کند که مهارت‌های اجتماعی خود را بهبود بخشند و به‌تدریج خود را در معرض تعاملات اجتماعی قرار دهند.
   • درمان فردی: این نوع درمان به افراد کمک می‌کند تا مشکلات خود را به‌طور عمیق‌تر بررسی کنند و به راه‌های جدیدی برای برخورد با احساسات و روابط اجتماعی دست یابند.

2. دارو درمانی (Medication): در برخی موارد، داروها برای درمان علائم مرتبط با اختلال شخصیت اسکیزوئید استفاده می‌شوند. اگر فرد دچار افسردگی یا اضطراب همراه با این اختلال باشد، داروهای ضد افسردگی یا ضد اضطراب می‌توانند به کاهش علائم کمک کنند. با این حال، دارو به تنهایی نمی‌تواند اختلال شخصیت اسکیزوئید را درمان کند.

3. آموزش مهارت‌های اجتماعی: آموزش مهارت‌های اجتماعی به افراد مبتلا به این اختلال می‌تواند در بهبود روابط اجتماعی و کاهش انزوا کمک کند. این مهارت‌ها می‌توانند شامل نحوه برقراری ارتباط مؤثر، همدلی و افزایش اعتماد به نفس در تعاملات اجتماعی باشند.

4. درمان‌های خانوادگی: در مواردی که اختلال شخصیت اسکیزوئید به روابط خانوادگی آسیب می‌زند، درمان‌های خانوادگی می‌توانند به اعضای خانواده کمک کنند تا نحوه تعامل با فرد مبتلا به این اختلال را درک کنند و به او در برقراری ارتباط مؤثرتر کمک کنند.

نتیجه‌گیری

اختلال شخصیت اسکیزوئید با ویژگی‌های خاصی مانند انزواطلبی، اجتناب از روابط اجتماعی و عدم علاقه به روابط عاطفی شناخته می‌شود. این اختلال معمولاً در اوایل بزرگسالی آغاز می‌شود و می‌تواند تأثیر زیادی بر روابط فردی و اجتماعی فرد بگذارد. درمان اختلال شخصیت اسکیزوئید معمولاً شامل روان‌درمانی (به ویژه درمان شناختی-رفتاری)، دارو درمانی برای علائم افسردگی و اضطراب و آموزش مهارت‌های اجتماعی است. با این حال، تغییرات در رفتار فرد ممکن است زمان‌بر باشد و نیاز به حمایت طولانی‌مدت دارد.